Sayıların Yazımı Kuralları: Türkçe’de Rakamlar ve Yazılar Nasıl Kullanılır?

Merhaba gençler, bugün yazım kurallarının en çok hata yapılan, ama aslında en keyifli konularından birini, Sayıların Yazımını hallediyoruz!

Bu konuyu bitirdiğimizde, deneme sınavlarında karşına çıkan “yazımı yanlış” sorularını çatır çatır çözecek, hatta bankada çek dolduran dayına bile “Şöyle yazılmaz amca!” diye akıl verebileceksin. Hazır mıyız? Başlayalım!

Sayıların Yazımı Nedir? (Snippet Bait)

Sayıların yazımı, Türk Dil Kurumu (TDK) kurallarına göre metin içinde harflerle mi (yazıyla) yoksa rakamlarla mı ifade edileceğini belirleyen kurallar bütünüdür. Temel kural, çok basamaklı sayıların yazıyla yazılırken her kelimesinin ayrı olmasıdır (örneğin “iki bin yirmi üç”). Ancak saat, ölçü, para ve istatistik bildiren ifadelerde genellikle rakam kullanılır. Bu kurallar, yazılı iletişimde netliği ve resmiyetin korunmasını sağlar.

Türkçe’de sayıları kullanırken aklımızda tutmamız gereken iki temel durum var: Sayıyı yazıyla mı (harfle) yazacağız, yoksa rakamla mı göstereceğiz?

1. Sayıların Ayrı Yazılması Kuralı: En Önemli Kuralımız!

Gençler, sayıların yazımında altın kural şudur: Eğer bir sayıyı harflerle yazıyorsak, her basamak ayrı bir kelime olarak yazılmalıdır. Bu kuralı bozan tek bir istisna var, onu da hemen altta konuşacağız.

Bizim dilimizde sayıları yazarken kelimeleri birleştirmek yok. Her sayı kelimesi, kendi başına birer kahraman gibi durmalıdır.

• Doğru Kullanım: Üç yüz elli iki (352)
• Yanlış Kullanım: Üçyüzelliiki
• Doğru Kullanım: On dört bin yedi yüz (14.700)
• Yanlış Kullanım: Ondörtbinyediyüz

Neden Ayrı Yazıyoruz? Düşünün ki, bir metni okuyorsunuz ve her şey bitişik yazılmış. Göz yorulur, anlam kaybolur. Bu kural, metnin akıcılığını ve anlaşılırlığını korur.

2. Bitişik Yazılan Tek İstisna: Para İşleri ve Çekler!

Hani dedik ya, her sayı kelimesi ayrı yazılır diye. İşte bu kuralı bozan tek bir durum var: Para ile ilgili senet, çek ve ticari belgelerde geçen sayılar.

Peki neden? Çünkü bu tür resmi belgelerde sayının bitişik yazılması, araya başka bir kelime veya rakam eklenerek miktarın değiştirilmesini (sahtecilik yapılmasını) engeller. Güvenlik önlemi yani!

• Örnek (Çek Üzerinde): Yüzbinbeşyüz (100.500 TL)

Unutmayın, bu sadece resmi ve ticari belgeler için geçerli. Normal bir kompozisyonda ya da makalede “Yüzbinbeşyüz TL kazandım” diye yazarsanız, sınavda puan kaybedersiniz. Normal metinlerde yine ayrı yazılır: “Yüz bin beş yüz TL kazandım.”

3. Sıra Sayıları: Kaçıncı Olduğumuzun İfadesi

Sıra sayıları, bir şeyin listedeki yerini (birinci, ikinci, onuncu) belirtir. Bu sayıları hem rakamla hem de yazıyla gösterebiliriz, ancak dikkat etmemiz gereken ince detaylar var.

Rakamla Sıra Sayısı Yazımı

Rakam kullanıyorsak, ya rakamın yanına bir nokta (.) koyarız ya da kesme işareti (‘) ile uygun eki getiririz. İkisini birden ASLA kullanmayız!

• Nokta ile: 5. (Beşinci), 12. (On ikinci)
• Ek ile: 5’inci, 12’nci

Önemli Uyarı: Sayı zaten “nci, ncü” ekiyle bitiyorsa, tekrar “inci” eki getirmeyiz. Bu, öğrencilerin en çok yaptığı hatadır!

Yazıyla Sıra Sayısı Yazımı

Sıra sayılarını yazıyla yazarken de ayrı yazma kuralı geçerlidir:

• Yüz yirmi birinci
• İki bin ikinci

4. Üleştirme Sayıları (Dağıtma Sayıları): Kırmızı Çizgimiz!

Gençler, burası sınavların en sevdiği, sizin de en çok hata yaptığınız yer olabilir. Üleştirme sayıları (paylaştırma, dağıtma) bir şeyin eşit olarak bölündüğünü gösterir (ikişer, üçer, beşer).

Kural Çok Net ve Kesin: Üleştirme Sayıları SADECE YAZIYLA (Harfle) Yazılır!

Rakam kullanarak “2’şer” ya da “5’er” diye bir yazım Türkçede KESİNLİKLE yoktur, yanlıştır, hatadır! Bu kural, TDK tarafından çok sıkı korunur.

• Doğru Kullanım: Öğrencilere beşer kitap düştü.
• Yanlış Kullanım: Öğrencilere 5’er kitap düştü.
• Doğru Kullanım: Herkes ikişer elma aldı.
• Yanlış Kullanım: Herkes 2’şer elma aldı.

Unutmayın, rakamla üleştirme yazmak, Türkçe öğretmeninin kalbini kırmaktır! Bunu yapmıyoruz.

5. Kesirlerin Yazımı: Virgül mü, Nokta mı?

Matematik dersinde ondalık kesirlerde nokta (.), virgül (,) kullanımları ülkeden ülkeye değişebilir. Ama Türkçe yazım kurallarına göre durum net:

Türkçede ondalık kesirleri ayırmak için VİRGÜL kullanılır.

• Doğru: 4,5 (Dört tam onda beş)
• Yanlış: 4.5

Aynı zamanda, büyük sayılarda binlik ayıracı olarak da herhangi bir işaret kullanmayız (ne nokta ne virgül). Sayıları gruplara ayırmak için boşluk bırakırız.

• Doğru: 15 250 000 (On beş milyon iki yüz elli bin)
• Yanlış: 15.250.000

6. Dört ve Daha Çok Basamaklı Sayılar

Eğer bir metin içinde dört veya daha fazla basamaklı bir sayı kullanıyorsak, bu sayıları yazıyla yazmak yerine rakamla yazmayı tercih edebiliriz. Ancak bu sayıların kolay okunması için, binlik gruplar arasına boşluk koyarız.

Özellikle milyon, milyar gibi büyük sayıları ifade ederken, son kısımlarını yazıyla yazmak hem pratik hem de kabul gören bir yöntemdir:

• 2 milyar 500 milyon (Rakam ve yazı karışık kullanım)
• 15 bin 500 kişi

7. Saatler, Ölçüler ve Paranın Yazımı

Günlük hayatta sıkça kullandığımız saatler, ölçü birimleri ve paralar genellikle rakamla yazılır. Bu, uluslararası standartlara uyum sağlamak ve kesinlik katmak içindir.

Saatler ve Dakikalar

Saat ve dakikayı ayırmak için SADECE NOKTA (.) kullanılır. İki nokta (:) kullanımı yanlıştır.

• Doğru: Tren 09.45’te kalkacak.
• Yanlış: Tren 09:45’te kalkacak.

Eklerin Kullanımı: Saatlere ek getirirken, kesme işareti (‘) kullanırız ve eki okunuşa göre ayarlarız:

• 14.00’te (Ondört sıfır sıfırda değil, on dörtte)
• 17.30’da (On yedi otuzda)

Ölçü ve Para Birimleri

Ölçü birimleri ve para birimleri rakamdan sonra gelir ve kesme işareti kullanılmaz.

• 5 kg (Beş kilogram)
• 10 cm (On santimetre)
• 20 TL (Yirmi Türk Lirası)

Dikkat: Para birimleri rakamla yazılırken, kuruşlar virgülle ayrılır: 12,50 TL.

8. Roman Rakamlarının Kullanımı

Roman rakamları, günümüzde sınırlı alanlarda kullanılır. Genellikle yüzyılları, hükümdar adlarını, kitapların ana bölümlerini veya tarihsel olayları belirtmek için tercih edilir.

• Yüzyıllar: XX. yüzyıl (Yirminci yüzyıl)
• Hükümdar Adları: III. Selim (Üçüncü Selim)
• Kitap Bölümleri: I. Cilt, II. Bölüm

Unutmayın, roman rakamları da sıra sayısı belirtir, bu yüzden sonuna nokta konulabilir.

Toparlayalım: Sayıların Yazımı Kontrol Listesi

Şimdi öğrendiklerimizi hızlıca bir listeleyelim ki, denemeye girmeden önce son bir tekrar yapabilelim:

• Ayırma Kuralı: Çek/senet hariç, tüm sayılar harfle yazılırsa ayrı yazılır. (Beş yüz otuz)
• Üleştirme: Asla rakamla yazılmaz! Daima harfle: (Üçer, altışar)
• Sıra Sayıları: Nokta (.) veya kesme işareti ve ek (‘) kullanılır. İkisi birden kullanılmaz. (4. veya 4’üncü)
• Saatler: Sadece nokta kullanılır. (15.30)
• Kesirler: Ondalık ayırmak için virgül kullanılır. (1,5)

Gördüğünüz gibi, Türkçe’de sayıların yazımı sanıldığı kadar karmaşık değil, sadece birkaç kesin kuralı beynimize kazımamız gerekiyor. Bu kurallara dikkat ettiğinizde, yazım hatalarınız büyük ölçüde azalacak. Türkçe’yi doğru kullanmak, kendimizi doğru ifade etmenin ilk adımıdır. Başarılar dilerim!