Tarihlerin Yazımı: Nokta mı Eğik Çizgi mi? TDK Kurallarıyla Hata Yapmayı Bırakıyoruz!

Merhaba Gençler, Tarih Yazımını Kökten Çözüyoruz!

Merhaba gençler! Bugün, günlük hayatta en çok hata yaptığımız ama aslında çok basit olan bir konuyu, “Tarihlerin Yazımı” meselesini kökten çözüyoruz. Ajandalarınızı, sınav kağıtlarınızı ve sosyal medya paylaşımlarınızı düşünün; bir tarihi doğru yazmak, hem Türkçe bilgimizin sağlamlığını gösterir hem de iletişimi netleştirir. Hazırsanız, bu yazım kuralları labirentinden çıkış yolunu buluyoruz!

Tarihlerin doğru yazımı, gün, ay ve yıl bilgisini içeren ifadelerde kullanılan noktalama işaretleri ve büyük/küçük harf kurallarını kapsar. Türk Dil Kurumu (TDK) kurallarına göre, tarihleri rakamla yazarken sadece nokta işareti kullanılır (15.05.2024). Ay adları tek başına değil, belirli bir tarihle kullanıldığında büyük harfle başlar.

Tarih Yazımının Üç Ana Kuralı: Nokta, Harf ve Kesme

Tarih yazımında aklınızda tutmanız gereken sadece üç temel kural var. Bu üç kuralı öğrendiğinizde, bir daha asla “10/05/2024” gibi yanlış bir format kullanmayacaksınız.

Rakamla Tarih Yazımı: Nokta mı Eğik Çizgi mi?

Bu, en çok karıştırılan yer! Okulda, bankada, resmi yazışmalarda hep farklı formatlar görüyoruz. Peki, Türkçe dersi açısından doğru olan ne?

• Kural: Gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için sadece nokta (.) işareti kullanılır.
• Neden? Eğik çizgi (/) veya kısa çizgi (-) gibi işaretler, genellikle yurt dışındaki veya uluslararası standartlardaki yazımlardır. Bizim dilimiz ve standartlarımız nokta kullanımını emreder.

Doğru Kullanımlar:

• 12.09.2023
• 05.01.2025
• 21.11.1981

Yanlış Kullanımlar (Sakın Yapmayın!):

• 12/09/2023 (Eğik çizgi yanlış!)
• 12-09-2023 (Kısa çizgi yanlış!)
• 12 Eylül 23 (Yılın tamamı yazılmalı, kısaltma yok!)

Ay Adlarının Yazımı: Büyük Harf Tuzağı

Ay adlarını ne zaman büyük, ne zaman küçük harfle yazacağız? İşte bu da öğrencilerimizin düştüğü meşhur bir tuzak. Oysa kural çok basit: Eğer ay adı bir sayıya bağlıysa (yani belirli bir tarihi gösteriyorsa), büyük harfle başlar.

Ay Adı Büyük Harfle Başlar (Belirli Tarih):

Eğer tarihte gün ve yıl bilgisi veriliyorsa, ay adı büyük harfle başlar.

• 29 Ekim 1923 (Büyük harf, çünkü belirli bir gün var.)
• 10 Kasım 1938’de (Büyük harf, çünkü belirli bir gün var.)
• 19 Mayıs 2024 Pazar günü (Büyük harf.)

Ay Adı Küçük Harfle Başlar (Genel İfade):

Eğer ay adı tek başına veya genel bir ifade içinde kullanılıyorsa, küçük harfle başlar.

• Önümüzdeki mart ayında sınavlar başlayacak. (Küçük harf, genel bir ay.)
• Haziran’ın ilk haftası çok sıcak geçti. (Küçük harf, ay adını özel kılan bir tarih yok.)

Tarihe Gelen Eklere Kesme İşareti Kullanımı

Bir tarihe ek geldiğinde kesme işareti (‘) kullanıp kullanmayacağımız, o tarihin nasıl yazıldığına bağlıdır. Burada da iki durum var:

1. Rakamla Yazılan Tarihlere Gelen Ekler:

Tarih rakamla yazılmışsa, ek kesme işaretiyle ayrılır.

• 15.06.2024’te (Doğru)
• 10.05.1990’dan (Doğru)

2. Yazıyla Yazılan Tarihlere Gelen Ekler:

Eğer tarihte gün belirtilmişse, kesme işareti rakamdan sonra gelir.

• 23 Nisan 1920’de (Doğru)

Ancak, eğer sadece ay ve yıl varsa ve ay adı büyük harfle başlamıyorsa, kesme işaretine gerek yoktur.

• Eylül 2025’te okullar açılacak. (Yanlış: Eylül’e kesme işareti gelmez.)
• Eylül 2025’te okullar açılacak. (Doğru: Kesme işareti gereksiz.)

Sıkça Yapılan Hatalar ve Özel Durumlar

Şimdi gelelim, bu konunun “ekstra bilgi” kısmına. Bu detayları bilenler, sınavda fark yaratır!

Tarih İfadelerinde Sıfır Kullanımı

Gün ve ay, tek haneli bir rakamla ifade ediliyorsa, başına sıfır (0) konulabilir. Bu, özellikle resmi evraklarda ve bilgisayar formatlarında tercih edilir.

• 07.03.2026 (Doğru)
• 7.3.2026 (Bu da doğru, ancak resmiyette 07.03.2026 daha yaygındır.)

Püf Nokta: Yıl ifadelerini asla iki haneli yazmıyoruz. Yani “24” değil, her zaman “2024” yazıyoruz.

Yüzyıllar, Çağlar ve Romen Rakamları

Yüzyılları veya çağları ifade ederken Romen rakamlarını kullanırız ve bu rakamlar bittiğinde sıra bildiren ekten önce mutlaka nokta (.) kullanırız.

• XX. yüzyıl (Yirminci yüzyıl)
• XVII. asır (Onyedinci asır)
• İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ, Yakın Çağ (Bu çağ adları büyük harfle başlar.)

Burada eski ders notunda gördüğünüz karışıklığı unutun. TDK kuralı net: Romen rakamından sonra nokta gelir!

Saat ve Tarih Birlikteliği

Saat ve tarih bir cümlede yan yana geldiğinde, karışıklığı önlemek için noktalama işaretlerini doğru kullanmalıyız.

Tarih ve saat arasında virgül kullanılmaz. Sadece tarih bilgisini bitirmek için virgül kullanabiliriz.

Örnek:

• Toplantı, 20 Mart 2025 Perşembe günü, saat 14.00’te başlayacak.
• Sınavımız 15.06.2024 tarihinde, saat 10.30’da yapılacak.

Unutmayın, saat yazımında da sadece nokta kullanılır (14.00, 10.30), iki nokta üst üste (14:00) uluslararası bir formattır ve Türkçe yazımda kullanılmaz.

Özet Tablo: Tarih Yazımında Doğru ve Yanlış Kullanımlar

Hadi gelin, konuyu bir tabloda toparlayalım ki, akıllarda soru işareti kalmasın. Bu tabloyu defterinizin ilk sayfasına yazabilirsiniz!

Gördüğünüz gibi, doğru Türkçe yazımı için kuralları bilmek yeterli. Artık kimse size “Şu tarihi yanlış yazdın!” diyemeyecek. Bu kuralları günlük hayatınıza taşıyın ve Türkçe’mizi doğru kullanmanın keyfini çıkarın. Başarılar dilerim!